Yazar: Ferit Tekbaş
Portal: www.zerocha.org
Dil: Türkçe
Yer: Köln
Kategori: Makale
Tarih: 26.03.2018
Metin okuma süresi: 1 dakika
Süryani Kadim Ortodoks Manastır Mor Gabriel’in Kısa Tarihçesi
Manastırın kökeni geç antik döneme kadar uzanır. Shmuel (Samuel) ve öğrencisi Samun (Simon) tarafından 397 yılında kuruldu. Önemi hızla büyüdü ve 6. yüzyılda, 1000 yerli ve Kıpti keşiş burada yaşadı. 615-1049 yılları arasında Tur Abdin’in piskoposluk kürsüsü olarak kadim ortodokslara hizmet verdi. Piskoposlardan biri olan Mor Gabriel (634’ten 668’e kadar keşiş), manastır adı ona borçlu ve 7. yüzyıldan beri onun adını almıştır.
Manastır, Tur Abdin’in Suriyeli Hıristiyanları için önemli bir merkezdi. Zamanında çok önemli bir kütüphaneye sahip, ancak bugün neredeyse bu değerli ve zengin kütüphaneden hiçbir şey kalmamıştır. Arasında olan değerli kitapların bazıları, İngiliz Kütüphanesinde saklanmaktadır. Manastır okulu bölgede ve Suriye kilisesinde teolojik eğitimde önemli bir rol oynamıştır. Birçok yüksek rütbeli din adamı ve akademisyen yetiştirdi ve bunlar, dört patrik, bir Katolikos ve 84 piskopos dahil oluştur. Yaygın olarak bilinen Mabug’un Mor Philoxenus’u († 523) Kalkedon Konsilinin tanınmış bir karşıtıydı. Ondan bir alıntı manastırın eski anlamını tanımlar: Manastırı onur ve korkuyla kim yedi kez ziyaret ederse, melekler tarafından kurulan bu manastır, aynı hak sahibi olur ve Kudüs’ü ziyaret ediyormuş gibi sayılmaktadır.
Manastırın 6. yüzyıla ait olan kubbesi, başlangıcında inşa edilen, radyal katmanlı tuğlalardan oluşmakta olup, killi ve harç çekirdeği duvarlarına yaslanmaktadır. Kubbe iç çapı 11.50 m’dir. Muhtemelen bu Roma İmparatoru Anastasius’un bir hediyesi ve bu bölge olan 506’dan fazla çok sayıda Hıristiyan kiliseler ve manastırların kuruluşu ona borçludur.
Manastır 1915’e kadar bağımsız bir diokese sahipti. 1915 ile 1919 arasında bölgede yaşanan olaylar yüzünden manastırda ve çevrede hristiyan kalmamıştı. 1919’dan sonra tekrar hayatta kalmış süryaniler, yerleşimlerine ve manastıra geri gelmişlerdir. Manastırı yenileme ve genişletme çalışmaları 1950’lerde başladı, Mor Gabriel Manastırı’nın rahip -seminer yeri kuruldu lakin Türk hükümeti tarafından 1980 yılında maalesef tekrar kapatıldı. Daha sonraki yıllarda su ve elektrik temini kuruldu, manastıra giden bir yol inşa edildi ve yanı sıra sakinlerin kendi kendine yeterlilik için bir bahçe oluşturdu. Geniş manastır bahçelerini, manastırın autarkisini ve büyükbaş hayvanların önemli alanlarını korumak amacı ile birkaç yıl önce manastırın etrafında bir duvar inşa edildi.
Bugün Süryani Ortodoks Hıristiyanları, Tur Abdin’de bir azınlıktır. Manastır, Tur Abdin’in başpiskoposu ve hac yeri, sosyal ve dini bir merkezdir. Mor Timotheos Samuel Aktaş’ın Başpiskoposluğa adanması ile 1995 yılında Tur Abdin’in Midyat yerine fiili piskoposluğu oldu. 2007 yılında, piskopos ile yanı sıra manastırda üç rahip, yaklaşık 15 rahibe, 40 öğrenci ve üç manevi öğretmen ve işçiler dahi yaşamaktadır.
Kaynaklar: Suryoyo Uni Göttingen, Wikipedia
Hazırlayan
Ferit Yuhanna Tekbaş
